HAMPARSUM DA KİM ?
Hamparsum Nota Sisteminden bahsetmeden önce, bu nota sisteminin mucidi, değerli bestekar, müzik hocası, tamburi Hamparsum Limonciyan‘dan bahsetmek gerekir.
Hamparsum Limonciyan 1768 doğumlu Osmanlı Ermenisi bestekar ve Müzik hocasıdır. Aynı zamanda bir tambur sanatçısıdır. Bilinen 27 şarkısı, 11 peşrevi, 9 semaisi ve 20 kadar Ermenici İlahisi bulunmaktadır. Geliştirmiş olduğu notasyon sistemi sayesinde Türk Müziğinin bu zamana kadar gelebilmesi çalışmalarında önemli bir başarı sağlamıştır.
Hamparsum, eski Ermeni kilisesi ilahilerinin kaydedilmesinde kullanılan Khaz Sistemi’nin geliştirmiş ve Hamparsum Notası denilen notasyon sistemini dünyaya kazandırmıştır.
Hamparsum notası 200 yıl boyunca binlerce eserin günümüze kadar gelebilmesine imkan sağlanmıştır.
MICROSOFT WORD ile HAMPARSUM NOTASI
Hamparsum Notasını Microsoft Windows altında çalışan herhangi bir kelime işlemci programında da yazabilmek mümkündür.
Örneğin bir Notepad, Excel ya da Word.
Biz burada Hamparsum Notasının Word üzerinde nasıl yazılacağını, kurulumundan başlayaracak anlatacağız.
KURULUMU
Bu notayı kurmak için öncelikle, Hamparsum notaları konusunda en önemli bilgi kaynaklarından birisi olan hamparsum.net üzerinden gerekli ZIP dosyasını indirebilirsiniz.
Ancak yine de ben, oradan download edip, kendi arşivime aldığım bu önemli dosyayı sizin için buraya yükledim.
Dolayısı ile kurulum adımlarını şu şekilde takip edebilirsiniz :
1. İçerinde 2 tane dosyanın olduğu dosyamızı BURAYA tıklayarak indirin.
2. İndirdiğiniz dosya büyük ihtimalle İNDİRİLENLER (Downloads) klasöründe inmiş olacaktır. O dosyayı bulun ve üzerine sağ tıklayarak dosyayı açın.
3. Sıkıştırılmış olan dosyanın içerisinden 2 adet dosya çıkmış olacaktır. HAMPARS.TTF ve HAMPARSUM.DOT
4. Öncelikle FONT dosyamızı kuracağız. TTF uzantılı olan HAMPARS.TTF dosyası font dosyasıdır. Bu dosyaya SAĞ tıklayarak YÜKLE menüsüne basın.
5. Font dosyamız yüklendikten sonra MS-Word programınızı açın ve Dosya menüsünden Aç diyerek HAMPARSUM.DOT dosyasını açın.
6. Eğer Word programınız, size bu dosyanın güvenli olmayabileceği konusunda birşeyler diyorsa, Düzenlemeyi Etkinleştir tuşuna basabilirsiniz.
7. Artık Hamparsum notalarını bu sayfaya yazabilir ve yazım işiniz bittikten sonra kayıt edebilirsiniz. Kayıt esnasında sizden yeni bir isim istenecektir. Yani açmış olduğunuz HAMPARSUM.DOT dosyası asla değiştirilmeyecektir çünkü o bir şablon dosyası.
NASIL YAZIYORUZ ?
Şu anda bulunduğunuz Word sayfasına normal yazı yazar “gibi” yazıyorsunuz. Az birşey fark var …
Bu fark ise tamamen Notanın Oktav’ını belirtmekle alakalı. Yani yazacağınız notanın kaç oktav olacağına göre tuşlara bazı karakterlerle beraber basıyoruz.
Öncelikle şunu belirtelim:
DO, RE, Mİ, FA# (Fa Diyez), SOL, LA, Sİ- (Si Bemol) notaları için sırasıyla D,R,M,F,S,L,T tuşlarını kullanmaktayız. (ANA NOTA HARFLERİ)
DO için D
RE için R
Mİ için M
FA DİYEZ için F
SOL için S
LA için L
Sİ BEMOL için T
Ancak yukarıda anlattığımız üzere bu tuşlara direkt olarak basmıyoruz ve aşağıdaki tuşları kullanıyoruz. (YARDIMCI TUŞLAR)
1. OKTAV için ALT ve CTRL tuşları ile notanın harfine basıyoruz.
2. OKTAV için ALT tuşu ile beraber notanın harfine basıyoruz.
3. OKTAV için CTRL tuşu ile beraber notanın harfine basıyoruz.
4. OKTAV için CTRL ve SHIFT tuşu ile notanın harfine basıyoruz.
Örneğin 1 OKTAV DO notası için ALT tuşu ile beraber CTRL tuşuna ve aynı zamanda D tuşuna basın.
Örneğin 3 OKTAY FA notası için CTRL tuşu ile beraber F tuşuna basın.
Arızalı sayılan notaları yazmak içinse yukarıda bahsettiğimiz YARDIMCI TUŞLAR‘dan sonra X harfine basıp, hemen devamında ise ANA NOTA HARFİNE basmak gerekir.
Örneğin Sümbüle (Tiz La Diyez) notasını ekrana yazmak için CTRL + X ve devamında L tuşlarına basılır.